Toen Premier Rutte op 28 januari met wijd uitgespreide armen zijn heldere jawoord gaf aan Jolande, op haar vraag of hij zich garant stelde voor alle toezeggingen die hij had gedaan hoorde je bijna de violen zingen en de rozen geuren. Tegelijk voelde je: daar komt natuurlijk niets van terecht.
En inderdaad, op 28 maart verscheen de ontluisterende regeringsbrief waarin wordt uitgewerkt hoe al deze "keiharde" toezeggingen zullen worden waargemaakt. En er is inderdaad verdomd weinig van terecht gekomen.
Tevens verscheen een brief van de Afghaanse regering. Die moest blijkbaar in de plaats komen voor het beloofde contract “waarin bilateraal wordt vastgelegd tussen het Nederlandse kabinet en de Afghaanse autoriteiten dat agenten en rekruten niet worden ingezet voor NAVO of andere offensieve activiteiten. Niet tijdens maar ook niet na hun opleiding tot politieagent. Zonder contract worden de Nederlanders niet uitgezonden naar Afghanistan.”
Deze Afghaanse brief lijkt niet eens op het beloofde contract. Prietpraat en geleuter over dat de agenten geen mandaat hebben voor offensieve activiteten en dat het dus wel goed zit. Op 14 april herhaalde de Afghaanse minister van Buitenlandse Zaken dit weer. Maar nog steeds is de enige basis onder de "garantie" dat de agenten niet offensief bezig zullen gaan dat dit niet in hun mandaat zit. De ministers geven niet aan hoe zij gaan voorkomen dat dit toch gebeurt. De agenten zelf roepen tegen elke journalist die langs komt dat ze juist wel willen vechten.
Jolande zei tegen het congres op 5 februari, en het ging over de toezeggingen rond Kunduz: “Ik maak geen afspraken met deze regering op basis van vertrouwen maar op basis van bikkelharde parlementaire controle”.
Welnu, laten we eens kijken wat de regering zoal schrijft in de bovenaangehaalde ontluisterende brief. Het begint al met de mededeling, dat op 5 februari (de dag van het congres, nota bene!) in Kabul een overeenkomst is getekend waarin staat dat alle partijen het erover eens waren dat de nadruk op dit moment op kwantiteit moet liggen, en de basistraining dus "vooralsnog" 6 weken blijft. Ooit worden het 8 weken, maar dat kan zomaar 2012 worden. Of later, wie zal het zeggen. Intussen gaan we wel gewoon naar Afghanistan en alvast werken met de agenten die maar 6 weken training hebben gehad. Er komt dus voorlopig niets terecht van de beloofde uitbreiding van de basistraining naar 8 weken.
Wat GroenLinks ook erg belangrijk vond waren de 10 aanvullende trainingsweken, die het totaal op 18 trainingsweken zouden brengen. Ook daar blijkt geen enkele garantie op gegeven te kunnen worden. Volgens de regeringsbrief "streeft Nederland ernaar dat uiteindelijk alle politieagenten in de provincie Kunduz de aanvullende training van tien weken kunnen volgen". Geen garantie dus, maar een streven dat het uiteindelijk zal lukken. Maar die kans is klein, want de agenten die buiten Kunduz tewerk worden gesteld zullen deze terugkomdagen niet kunnen krijgen. Om welke aantallen dat gaat vermeldt de brief niet.
Veel waarde werd door de fractie ook gehecht aan het tracking en tracing systeem. Daarmee kon worden gecontroleerd wat de opgeleide agenten gingen doen. Ook daarover is slechts vervelend nieuws te melden: dat systeem bestaat nog niet. "De verwachting is dat dit eind 2011 gereed is" zegt de brief. Dan zijn we dus al een half jaar bezig in Kunduz zonder dat systeem. En het is maar een verwachting. We hadden toch garanties gekregen? Keiharde nog wel?
De alfabetisering dan, is die garantie dan wel ingevuld? Valt tegen. Deze zal deel gaan uitmaken van zowel de basistraning als de 10 terugkomweken. Maar beide staan op losse schroeven, zoals hierboven bleek. Voorlopig zullen de agenten dus geen bonnen kunnen schrijven.
De F16's. Daarover wordt slechts gezegd dat deze zullen worden verplaatst naar Mazar-e-Sharif. Wat ze daar gaan doen blijft raden.
En hoe zit het met het Rule of law programma? Hieraan worden veel mooie woorden besteed. Maar wie wil weten hoe dat wordt ingevuld wordt niet wijzer. Want "zoals toegezegd zal de Kamer separaat een brief over de invulling van het Rule of Law programma toegaan". Daar komt dus nog een brief over. Maar die is er nog niet. Wanneer die brief komt? Het valt te vrezen dat onze sodaten dan al in Kunduz zitten.
Tenslotte: de werving en selectie van rekruten. Door verontruste leden was ingebracht dat er veel desertie is onder de opgeleide agenten en dat velen met wapen en al overlopen naar de Taliban. Ook daarvoor gaf de regering de garantie dat dit opgelost zou worden. Interessant is dus te lezen wat de regering daar aan wil doen. Nou, ook dat valt tegen. We lezen dat de Afghaanse overheid heeft bevestigd groot belang te hechten aan de etnische balans onder op te leiden agenten. En dat Nederland samen met de NATO Training Mission – Afghanistan (NTM-A) zal blijven aandringen op het belang hiervan en de selectie van rekruten nauwgezet zal bewaken. Geklets in de ruimte dus eigenlijk slechts.
Tot zover de brief met "keiharde garanties". Hoe gaat de GroenLinks fractie hier nu op reageren? Aangezien de brief geen enkele garantie biedt is wel erg veel vertrouwen in de goede bedoelingen van de regering nodig om hiermee in te stemmen. Maar dat vertrouwen had Jolande nou juist niet en zou "alleen afspraken met deze regering maken op basis van bikkelharde parlementaire controle”. Die controle hoeft helemaal niet zo bikkelhard te zijn om te constateren dat van alle beloofde garanties geen enkele is waargemaakt en dat je wel een goedgelovige sukkel moet zijn om nu de Nederlandse soldaten al te laten vertrekken naar Afghanistan. Immers, als ze er eenmaal zijn krijg je de missie niet meer beëindigd.
Het is nu al duidelijk dat de stekker eruit moet. Maar minimaal zal de fractie toch moeten eisen dat de soldaten pas vertrekken als de garanties gerealiseerd zijn: de basisopleiding is 8 weken, alle rekruten krijgen POMLT-begeleiding en 10 terugkomweken, het tracking systeem is operationeel enzovoort.
De CU-fractie zit al aardig op die toer door voor een kleinere missie te pleiten.
Veel informatie over het politieke proces rond de Kunduz-missie is te vinden op http://kunduzmonitor.blogspot.com.